Terapide danışan hakları, bireylerin psikolojik destek sürecinde kendilerini güvende ve saygıdeğer hissetmelerini sağlamak için belirlenmiş etik kurallar ve uygulamaları kapsar. Bu haklar, hem danışanın ihtiyaçlarını önceliklendiren bir çerçeve sunar hem de terapistin profesyonel sorumluluklarını tanımlar. İşte terapi sürecinde danışanların sahip olduğu temel haklar:
1. Gizlilik ve Mahremiyet Hakkı
Danışanların, terapi sırasında paylaştıkları bilgilerin gizli tutulması esastır. Terapistler, danışanın onayı olmadan bu bilgileri üçüncü kişilerle paylaşamaz. Ancak, danışanın kendisine veya başkalarına zarar verme riski olduğu durumlar ya da yasal zorunluluklar (örneğin, mahkeme kararı) gibi istisnalar bu gizliliğin dışındadır. Böyle durumlar olduğunda, terapist danışanı bilgilendirerek gerekli adımları atar.
2. Bilgilendirilmiş Onam Hakkı
Danışanlar, terapi sürecinin hedefleri, kullanılan yöntemler, potansiyel riskler ve alternatif yaklaşımlar hakkında bilgilendirilme hakkına sahiptir. Terapist, danışanın tüm bu bilgileri anlayarak bilinçli bir şekilde sürece katılmasını sağlar. Danışan, terapiye devam etme ya da etmeme konusunda özgürce karar verebilir.
3. Saygı ve Değer Görme Hakkı
Her danışan, terapi sürecinde saygı ve özenle karşılanma hakkına sahiptir. Terapist, danışanın kültürel, dini, cinsel kimlik ve yaşam tarzı gibi kişisel değerlerine saygı gösterir. Hiçbir ayrımcılık ya da önyargı barındırmayan bir yaklaşım sergiler.
4. Kendi Hızında İlerleme Hakkı
Danışanlar, kendi hızlarında ilerleme hakkına sahiptir. Terapi süreci, danışanın ihtiyaçlarına ve hazırbulunuşluğuna göre şekillenir. Terapist, danışanı zorlamadan ve baskı yapmadan sürece yön verir.
5. Terapi Sürecini Anlama ve Değişiklik Talep Etme Hakkı
Danışan, terapide uygulanan yöntemleri, seansların amacını ve sürecin nasıl ilerlediğini anlama hakkına sahiptir. Eğer danışan, terapinin herhangi bir yönünü değiştirmek istiyorsa, bunu terapistiyle açık bir şekilde paylaşabilir. Terapist, bu talepleri dikkate alarak süreci yeniden yapılandırabilir.
6. Terapisti Değiştirme veya Terapiden Ayrılma Hakkı
Danışan, herhangi bir sebepten ötürü terapisti değiştirme ya da terapi sürecini sonlandırma hakkına sahiptir. Bu, danışanın özgür iradesiyle alınmış bir karardır ve terapist bu karara saygı duyar.
7. Hedef Belirleme ve Geri Bildirim Hakkı
Terapide danışanın hedeflerini belirleme sürecine aktif olarak katılması beklenir. Danışan, terapistin yöntem ve yaklaşımları hakkında geri bildirim verme hakkına sahiptir. Bu, sürecin daha etkili ve verimli hale gelmesine yardımcı olur.
8. Güvenli ve Destekleyici Bir Ortamda Bulunma Hakkı
Danışanlar, terapide kendilerini güvenli ve desteklenmiş hissetmelidir. Terapist, danışanın duygusal ve zihinsel güvenliğini ön planda tutar, tehdit edici ya da rahatsız edici hiçbir ortam oluşturmaz.
9. Mali Şeffaflık Hakkı
Danışanlar, terapi ücretleri, ödeme planları ve iptal politikaları hakkında açık ve net bilgilendirilme hakkına sahiptir. Terapist, finansal konularda şeffaf olmalı ve danışanın bu konularda net bir bilgiye sahip olmasını sağlamalıdır.
10. Eğitim ve Deneyim Hakkında Bilgi Edinme Hakkı
Danışanlar, terapistin eğitim geçmişi, uzmanlık alanı, deneyimi ve uyguladığı terapi yöntemleri hakkında bilgi alma hakkına sahiptir. Bu bilgi, danışanın terapisti seçerken bilinçli bir karar vermesini sağlar.
11. Zorlanmama ve Manipüle Edilmeme Hakkı
Terapide danışanın sınırlarına saygı gösterilmelidir. Danışan, herhangi bir konuda konuşmaya ya da bir davranışı değiştirmeye zorlanamaz. Terapist, danışanın kendisini rahat hissetmesi için hassas bir tutum sergiler.
12. Yasal Haklar ve Şikâyet Hakkı
Danışanlar, terapide bir sorun yaşadıklarında bunu dile getirme ve gerektiğinde resmi mercilere şikâyette bulunma hakkına sahiptir. Bu durum, etik ve yasal sorumluluklar çerçevesinde değerlendirilir.
